Dünya, iklim değişikliği ile mücadelenin kritik bir aşamasında. Karbon emisyonlarının azaltılması, küresel ısınmanın yavaşlatılması ve sürdürülebilir bir gelecek sağlanması için atılan adımlar her geçen gün daha fazla önem kazanıyor. Bu bağlamda, Avrupa Birliği (AB) tarafından geliştirilen Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM), küresel ticaret sisteminde bir dönüm noktası olarak karşımıza çıkıyor.

SKDM nedir ve nasıl çalışır?

SKDM, AB'ye ithal edilen ürünlerin karbon ayak izini dikkate alarak, bu ürünlere karbon vergisi uygulanmasını öngören bir düzenlemedir. Amaç, AB içindeki sıkı emisyon düzenlemelerinin etkisini azaltmamak için üretimin daha az çevresel düzenlemesi olan ülkelere kaydırılmasını (karbon kaçağı) önlemektir. SKDM, ithalatçıların ürünlerinin üretim sürecindeki karbon emisyonlarını raporlamalarını ve buna göre vergi ödemelerini gerektirir.

Bu mekanizma, özellikle demir-çelik, alüminyum, çimento, gübre, elektrik ve hidrojen gibi yüksek emisyon yoğunluğu olan sektörlerde uygulanacaktır. SKDM, 2023 yılının Ekim ayında başlayan ve 2026 yılına kadar devam edecek olan geçiş dönemi boyunca, işletmelerden emisyon raporları hazırlamalarını talep etmektedir. Bu süre zarfında tam anlamıyla uygulanacak olan mekanizma, işletmelerin yeni düzenlemelere uyum sağlamasına yardımcı olacak ve nihayetinde 2026 yılında tam yürürlüğe girecektir.

Neden önemli?

SKDM, iklim değişikliği ile mücadelede önemli bir araç olarak öne çıkmaktadır. Karbon kaçağını önleyerek, AB’nin çevresel hedeflerine ulaşmasını ve küresel emisyon azaltma çabalarına katkıda bulunmasını sağlar. Bu mekanizma, ithalatçı ülkelerdeki üreticileri de daha çevre dostu ve sürdürülebilir üretim yöntemlerine teşvik eder. Böylece, küresel ticaretin daha sürdürülebilir bir zeminde gerçekleşmesine olanak tanır.

Ancak, “Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması”nın uygulanması bazı zorlukları da beraberinde getiriyor. Özellikle Doğu Avrupa ülkeleri ve AB dışındaki büyük ticaret ortakları tarafından eleştirilen mekanizma, hukuki ve ticari tartışmalara neden olabilir. Türkiye gibi büyük ihracatçı ülkelerin bu düzenlemeye uyum sağlamak için emisyon ticaret sistemlerini kurmaları ve raporlama süreçlerini geliştirmeleri gerekecektir.

Sonuç;

SKDM, iklim değişikliği ile mücadelede ileriye dönük büyük bir adım olarak değerlendirilmektedir. Dünyanın dört bir yanındaki ülkelerin karbon emisyonlarını azaltma çabalarını güçlendirecek bu mekanizma, sürdürülebilir bir geleceğe katkıda bulunmayı hedeflemektedir. İşletmelerin çevresel sorumluluklarını artıran bu düzenleme, uzun vadede hem çevresel hem de ekonomik faydalar sağlayacaktır. Avrupa Birliği’nin kendi kıtası üzerinde karbon kaçağını engellemesi, önemli gelişmeleri de beraberinde getirecektir.