Ukrayna, kaybettiği görünen bir savaşın dinamiklerini altüst etmek amacıyla 6 Ağustos’ta cüretkar bir askeri saldırı başlattı. Geçtiğimiz yıl başarısız bir karşı saldırıdan bu yana çoğunlukla savunmada olan Ukrayna, 40-50 km'lik bir cephe boyunca Rusya'ya girdi. Rusya'nın Kursk bölgesinin valisi Ukrayna'nın bölgede 70’e yakın kasaba ve köyü kontrol ettiğini kabul ediyor. Rus yetkililer de, yakındaki bölgelerden 132 binden fazla insanın tahliye edildiğini söylüyorlar.

Kursk ismi birçok Rus için veya harp tarihini iyi bilenler için yabancı değil. İkinci Dünya Savaşı’nda Sovyetlerin Alman ilerlemesini durdurduğu muazzam tank savaşını çağrıştırdığına eminim. Kursk Muharebesi veya Almanya'nın verdiği kod adıyla ‘Hisar Harekatı‘, Doğu Cephesi'nde, Alman kuvvetlerinin Kursk‘ta 1943 yılının Temmuz ve Ağustos aylarında giriştikleri genel taarruzdur.

Tarih kitaplarına bakanlar görür. II. Dünya Savaşı sırasında yapılmış en büyük tank çarpışmalarından biri ve bir günde en fazla kayıp verilmiş hava çatışmaları bu muharebede gerçekleşmiş. Almanların Doğu Cephesi'nde gerçekleştirdiği son stratejik taarruz. Sonuçta Sovyet zaferi, Doğu Cephesi‘nde inisiyatifi Sovyetlere verir ve savaşın sonuna kadar da öyle kalır.

Şimdi 81 yıl sonra yine aynı bölgede savaş yaşanıyor. Bu saldırının, ABD dahil olmak üzere Kiev'in en yakın müttefiklerini bile şaşırttığı, Batılı askeri teçhizatın Rus topraklarında nasıl kullanılmasına izin verileceği konusunda sınırları zorladığı konuşuluyor. Ancak bu ne kadar inandırıcı bilemiyorum. Fakat bu saldırının Rusya için, Haziran 2023'te Wagner şefi Yevgeny Prigojin'in askerleriyle Moskova'ya yürüyüşü kadar şok edici edici olduğu muhakkak.

Özellikle Rusya‘nın Ukrayna'daki cephe hattının büyük bir kısmına hakim olduğu, doğuda önemli ilerlemeler kaydettiği bir anda gerçekleşen Ukrayna saldırısının büyük bir kumar olduğu söyleniyor askeri çevrelerce. Ukrayna’nın açıklamalarına bakılırsa Rusya'nın nispeten derinliklerine çoktan nüfuz etmiş durumda. Her ne kadar Kursk operasyonu şimdilik iyi gitse de Ukraynalıların kazanımlarını nasıl koruyacakları dikkatle takip ediliyor.

Tarih kitaplarına dönersek, 81 yıl önce de yine Kursk’da benzer tereddüt yaşandığı görülüyor. İkinci Dünya Savaşı’nda tanklarla ‘Blitzkrieg‘ denilen ‘yıldırım savaşı‘ taktiğini geliştiren Prusyalı general Heinz Guderian da benzer soruyu sormuş. Ters düşünce Hitler’in görevden aldığı dört yıldızlı General anılarını yazmış. Anıları 2017’de ‘Bir Askerin Anıları‘ adıyla Türkçe’ye çevrilip yayınlanmış.

Birinci Dünya Savaşı’na da katılan General Guderian Kursk Savaşı ile ilgili Generalkurmay’ı eleştirmiş. Şöyle diyor; "Kursk'a saldırmak, hatta o sene doğuda saldırmak gerekli miydi? Herhangi bir kimsenin Kursk'un yerini dahi bildiğini sanıyor musunuz? Bütün dünya bizim Kursk'u alıp almamızı önemsemiyor. Bizi bu sene Kursk'a saldırmaya, dahası Doğu Cephesi'nde saldırıya geçmeye zorlayan sebep nedir?‘

‘Tarih tekerrürden ibaret mi acaba? Cevabını İlber Ortaylı sormak gerek. Her şeye rağmen Ukrayna Rusya topraklarında bir süre tutunabilir mi? Önümüzdeki günlerde göreceğiz, ama Ukrayna bu hamlenin amacının öncelikle Moskova'nın barış müzakerelerine başlaması yönündeki baskıyı artırmak olduğunu da açıklamıştı. Prusyalı general Carl von Clausewitz’in askeri akademilerde okutulan ‘Savaş Üzerine‘ adlı klasik kitabına baktım.

Prusyalı General, düşmana karşı üstün olmanın temel faktörlerinden birinin ‘sürpriz‘ olduğunu yazıyor ama eserinin 16. sayfasında da ‘Düşmanın irademize boyun eğmesi için onu kendisinden istediğimiz fedakarlıktan daha elverişsiz duruma sokmamız gerekir. Durumun elverişsizliği geçici olmamalı, aksi halde daha elverişli bir anı kollar‘ diyor. Ukrayna, sürpriz hamleyle Rusya’yı elverişsiz duruma düşürdü mü acaba? Bekleyip göreceğiz.