Son iki yılda yaşadığımız genel ve yerel seçimlerde TRT tarihinin en kötü sınavını verdi. Kontrolsüz bir sansür mekanizması uygulayan TRT gerek içeriklerinde gerekse iç ve dış yapımcılarının seçiminde büyük ayrımcılık yaptı. Son göreve gelen TRT yönetiminde kara listede olan çok sayıda programcı ve medya çalışanı var. Bu kara listeyi öyle bir iki sayfalık bir liste değil sayfalar dolusu bir liste.

Bu ambargoluların listesinde aklınıza gelen her türlü insan var. Kurum içinde bir gizli el bu listeyi hazırlıyor. İçinde AK Partili de var, CHP'li de var aklınıza gelen her türden her kesimden insan var. TRT'de ambargolu oldunuz mu kesinlikle binanın içine bile giremiyorsunuz. Bunu bizzat yaşadığım pek çok gazeteci ve içerik üreticisinde de şahit olduğum için çok iyi biliyorum. Bu ambargolu insanlar içinde müzisyenler ve şarkıcılar da var. Çok sayıda müzik üreticisi TRT’ye çıkamıyor. Bu durum özellikle son iki yılda çok ciddi boyutlara geldi.

Bu ambargolular listesinde son iki seçimde muhalefet liderleri de yer aldı. Ekrem İmamoğlu’ndan tutunda Muarem İnce’ye kadar aklınıza gelen pek çok siyasetçi ve partisi seçimlerde TRT ‘nin ne radyolarında ne de televizyonlarında yer bulamadı. Devletin müthiş bir ekonomik ve finansal desteği ile ayakta duran TRT kurumunun bu tutumu artık ciddi anlamda kabak tadı verdi. Meclisteki tüm parti bürokratları, akademisyenler, sanatçılar ve hatta AK Partililer bile TRT’nin yönetiminden memnun değil ve bunu sık sık gündeme getiriyorlar.

Genel müdürün görevden alınmasına yönelik kanun

Yeniden Refah Partisi Genel Başkanı Fatih Erbakan bu konuya değinen binlerce insandan sadece biri. Erbakan TRT Genel müdürünün tarafsızlığını yitirmesi halinde görevden alınabilmesini öngören bir kanun teklifi hazırlayarak TBBM Başkanlığına sunmuş. Hazırlanan teklife göre “TRT Genel Müdürü milli güvenlik ve kamu olma niteliğini yitirdiği veya tarafsızlığın ihlal edildiği hallerde” RTÜK’ün önerisi üzerine Cumhurbaşkanı’nca görevden alınabilecek.

Bu çok yerinde ve önemli bir öneri. TBMM ‘de herkesin hatta AK Parti’nin de bu teklifi kabul etmesi ve bunun yasalaşması lazım. Bugün geldiğimiz nokta TRT’nin 60 yıllık tarihinin en başarısız dönemini yaşadığı dönem. TRT’nin muhalif partilere uyguladığı sansürden tutunda projelerde yönetimin kendi ekosistemine sunduğu pozitif ayrımcılık artık amacını aştı. Bunu seçimlerden önce söylemiştim. TRT öylesine dengesiz ve başarısız bir yayın politikası uyguluyordu ki İBB seçimlerinde AK Parti’nin Murat Kurum’un seçimleri kaybetmesinde bile rolü oldu. O kadar antipatik bir yayın politikası var ki insanlarda özellikle gençlerde bu geri tepiyor.

İçinde iletişimci olmayan bir TRT

Bunda tabii ki TRT yönetiminin yetersizliği önemli rol oynuyor. Burada ben yöneticileri de suçlamıyorum. Mesela TRT Genel müdürü Mehmet Zahid Sobacı bir akademisyen ve iletişimci değil. Alanı kamu yönetimi. Sokaktaki herkes Sobacı’nın TRT Genel müdürü olurken babasının da rolünün büyük olduğunu konuşuyor. Zahid Sobacı doksanlarda Refah ve Fazilet Partisinden milletvekili olan Bekir Sobacı’nın oğlu. İddialara göre külliye babasına duyduğu vefadan dolayı onu bu göreve getirmiş. Doğrumu bilmem ama ateş olmayan yerden de duman çıkmaz. Oysa Zahid Sobacı’dan önceki iki genel müdür iletişimciydi. Medya işletmeciliği ve yayıncılık konusunda deneyimleri olan insanlardı. Olay bir kere teorik olarak ofsayt. Kamu yönetimi eğitimi alan adamı devletin farklı birimlerinde yönetici yapabilirsin ama bir medya işletmesine iletişim eğitimi alan birini görevlendirmen lazım.

Benzer şeyler TRT Yönetiminin büyük bir bölümü içinde geçerli. Mesela Radyo Dairesi başkanı Hamit Yaz’ın iletişim ile hiçbir alakası yok. Radyodan anlamıyor anlamakta zorunda değil çünkü adamın eğitimi siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler. O da ne yapsın görevi kapmış makamında oturuyor. Bu gibi isimlerin birer iletişimci gibi, birer işletmeci gibi düşünmesini ve davranmasını bekleyemeyiz ki. Zaten öyle de oluyor. Bu örneklerin sayısı çok fazla.

Nicel anlamda dünya standardında

TRT çok büyük bir kurum eğer doğru bir işletmecilik politikası ile yönetilirse hiç şakası yok BBC’ye meydan okur. Müthiş bir bütçesi var. Avrupa’da kamudan en fazla bütçe alan bir iki kamu medyasından biri TRT. “Biz büyüğüz” diyorlar evet büyükler ama bu büyüklük sadece nicel. Hiçbir nitel başarı yok. Reytinglerde inanılmaz geride kaldı.

Öylesine büyük bir kamu masrafı var ki rakamları her gördüğümde şok oluyorum, korkunç bir kamu masrafı var ve maalesef buna ekonomi bakan Şimşek’in bir şey dememesine de çok şaşırıyorum. Mesela TRT son 15 yıllık mali tablolarında sadece vatandaştan 31.4 milyar lira bandrol parası almış. Sadece 2022 yılında ki bandrol geliri 7.9 milyar TL. Bu rakamlar bir medya işletmesi için büyük değil devasa rakamlar. Bu para sadece satılan televizyon ve cep telefonu gibi elektronik eşyalar için ödediğimiz bandrol ücretlerinden TRT’ye gidiyor. Bunun bir de kamudan gelen bütçesi var, az da olsa reklam gelirleri var. Topladığınızda bir kraliyet sarayı gibi. Peki ortada ne var? Hiçbir şey yok. Onlara sorarsanız her şey muhteşem mesela en çok İspanyolca dilinde yayına başladılar. Peki bu yayınları kaç İspanyol bilen kişi takip ediyor? İşi yaptık bitti gerisi tamam. Böyle bir zihniyetle yönetiliyor TRT.

Bunları peki külliye ve iletişim başkanlığı bilmiyor mu? Nerden bilsin onlara da bir şekilde “şöyleyiz böyleyiz” diye pembe tablolar çiziliyor. Recep Tayyip Erdoğan bir karar alsa ve iki kişi görevlendirip “şu TRT’nin etkisini araştırın bakalım” dese, “TRT’nin kamuya maliyeti ile getirisini bir araştırın” dese eminim oda şok olacak. Ama kimsenin “kral çıplak” dediği yok ki.

OLANAKLAR ZİRVEDE ERİŞİM DİPTE

TRT yöneticilerinin maaşları 200 bin TL’leri aşmış durumda, hepsinin, en küçük müdürün bile makam aracı var, daire başkanlarının şoförleri ve daha aklınıza gelecek her türlü konforları var.

Gözümüz yok on katını kazansınlar ama biraz da başarılı olsunlar. Bir NOW TV Haber TRT 1'e fark atıyorsa, bir CNN TÜRK, TRT Haber’i geçiyorsa, bir Number One Türk TRT Müzik TV'yi geçiyorsa, bir Karnaval dijital platformu TRT’nin dijital platformu bir TRT Dinle Platformunu geçiyorsa, bir Exxen bir Tabii platformunu geçiyorsa o zaman sıkıntı vardır beyler.

Yazık hem de çok yazık…

Medyada adeta sürünerek iş yapmaya çalışan insanlar varken, özel sektörde radyocular, televizyoncular, gazeteciler , dijital yayıncılar ekmeklerini taştan çıkartıp sizden daha başarılı oluyorsa ve siz İngiliz Kraliyet sarayında yaşayan kraliyet ailesi gibi gibi bolluk içinde tüm imkanlara sahipken başarısız oluyorsanız bunda bir sıkıntı vardır.

Bunu ne ilahi adalet kabul eder ne de insani adalet kabul eder.

TRT’nin acil hem de çok acil kendisini toparlaması lazım. Bunun içinde tasarrufa gidilmesi ve en önemlisi erişim etkisini yani reytingini arttırması lazım. Bu da kamu yönetimi alanında eğitim alan bir yönetimle olmaz iletişimcilerle olur. AK Parti değişim planları yaparken TRT’yi de bunun içine katmalı ve yeni yıla yeni ve daha profesyonel en önemlisi liyakata göre seçilen bir yönetimle girmenin planlarını yapmalı.