RAP Müziği son beş altı yıldır dünyada olduğu gibi Türkiye’de de çok popüler olmaya başladı. Türkiye’de rap müziği ilk olarak doksanlarda kendisini gösterdi. Alman göçmeni Türk gençlerde oluşan CARTEL adlı grup rap müziğinin ilk kez geniş kitlelere ulaşmasını sağladı. Cartel grubu çok ciddi bir başarı yakaladı ve doksanlarda aynı adlı albümleriyle rap müziğinin pop müzikle yan yana anılmasını sağladı.

Cartel’in bu başarısını birkaç rap grubu daha devam ettirmek istedi ama aynı başarıyı gösteremedi. Rap müziği ayrıca doksanların başında yayınlanan Grup Vitamin albümlerinde de kullanıldı. Popüler melodilere gırgır sözler yazan Vitamin grubu yayınladıkları albümlerde rap müziğinden çok yoğun faydalanmıştır.

2000'lerin başı suskun geçti

Rap müziği bu iki münferit başarıdan sonra ortalıktan kayboldu ve uzun yıllar boyunca ne radyolarda ne de müzik televizyonlarında yer bulamadı. Kitlesini kaybeden müzik türüne olan talep azalınca doksanların sonlarından iki binli onlu yıllara kadar geçen sürede az rap albümü üretildi. Rap müziği yapanlar bir elin parmakları kadar azdı. Ceza bu isimlerden biriydi. Norm Ender’de rap müziğin Türkiye’deki öncülerindendir diyebilirim. Bu çocukların yaptığı şarkı ve albümler kendilerine göre hiç de fena olmayan bir kitle yakaladı ama bu kitleler asla ana akım pop müzikle mücadele edecek ve yarışacak seviyeye gelemedi.

RAP ikinci ve önemli baharını iki bin onlu yılların ikinci yarısında yaşamaya başladı. Bu özellikle 2020’li yıllarda kendisini daha da gösterdi ve rap müziği bir anda ana akım pop müziğine meydan okumaya başladı. Bu başarıda pandemide yaşanan dijitalleşme ve 2000 yılından sonra doğan Z Kuşağı olarak adlandırılan milenyum kuşağının rolü büyük oldu. Dijital yaşayan z kuşağı müziğin de dijital platformlardan tüketilmeye başlaması ile rap müziğine altın dönemini yaşatmaya başladı. Rap müziğinin gerek Türkiye’de gerekse dünyada patlamasında Spotify’ın rolü büyük olmuştur. Spotify yayınladığı listelerde en çok dinlenen müziğin rap müzik olduğunu açıklaması bir anda bu müziğin popülerliğinin farkındalığını arttırdı. Spotify Türkiye’de rap müziğinin popülerliğinin adeta haberciliğini üstelenmiştir.

Popçular rapçi oluyor

Bu popülerliği gören müzik ve medya endüstrisi bir anda rotayı pop müzik türünden rap müziğine doğru kırmaya başladı. Popstarın ardından rapstar gibi yarışmalar yapılmaya başlandı. Popçular hatta arabeskçiler bile şarkılarını rap esintiler eklemeye başladı. Funda Arar’ından Cansever’ine kadar farklı kulvarlardaki solistler rap şarkılar üretmeye başladı.
Bunun bir sonraki ayağında ise popçuların rapçilerle düetlere ya da müzikteki yeni söylemiyle feat.’lere imza atmaya başladılar. Popüler müziğin iki yorumcusu Gülşen ve Murat Boz “İltimas” adlı şarkıda Lvbel C5 ile feat yapması bunun en somut ve popüler örneklerinden biri oldu. İş öyle bir hale geldi ki alaturka müzik bile rap ile flört yaşamaya başladı. Bunun en somut örneklerinden biri Amo988’in “Elini Ver” adlı şarkısı oldu.

Radyolar RAP’e kayıyor

Rap müziğinin popüler kültürü etkilemesi sadece pop müzik endüstrisine etki etmedi. Türkiye’deki radyolar da rap kültürünü yayınlarında kullanmaya başladılar. Önce pop müzik radyoları yayın akışlarına rap şarkılar eklediler daha sonra da rap radyoları ortaya çıktı. FM bandından yayın yapan radyolardan önce internet aracılığı ile yayın yapan web radyoları rap müziğine yatırım yaptı ve sadece rap müziği yayını yapan web radyoları ortaya çıktı. RapTürk ve TürkRap gibi radyolar rap müzik hayranlarını dijital mecralardan kendilerine çekti.

Virgin Radio’nun şahlanışı

Türkiye’de FM Radyolarında rap müziğine ilk yatırım yapan radyo Virgin Radyo oldu. Virgin dünyanın en önemli radyolarından biri. Dünya genelinde ana akım müzik yayını yapıyor. Türkiye’ye ilk 2011/12 yıllarında yayın yapmaya başladı. Çok büyük bir yatırımla bir ana akım yabancı müzik radyosu oldu. O dönem en iddialı yatırıma sahip radyolardan biri olmasına rağmen elde ettiği sonuç tam fiyaskoydu. Virgin daha sonra el değiştirdi ve Doğuş Grubundan Karnaval Grubuna geçti. Radyo bu değişim sürecinde önce yabancı daha sonra da Türkçe rap müziğini yayınlarında kullanmaya başladı.

Türkiye’de rap müziğine yer veren ilk radyo Virgin olmuştu. Bu deneme radyoya yaradı ve rap müziğinin Türkiye’de yükselişte olduğu bir dönemde Virgin radyoya beklediğinden daha büyük bir başarı sağladı. Radyo elde ettiği reyting başarısından sonra yüzde 100 Türkçe rap müziği yayınlayan bir radyo oldu ve özellikle pandemi döneminde reyting rekorları kırdı. Virgin radyo rap müziğine gösterdiği ilginin karşılığını rap müzik dinleyicisinden fazlasıyla aldı ve reytinglerde rekor bir başarı elde etti. Önce ilk ona girmeyi başaran radyo daha sonra ilk beşe girdi. Virgin Radio 2024 yazında Türkiye’nin en çok dinlenen beşinci radyosu olmayı başararak çok ciddi bir başarı hikayesine imza attı.

Ve sıra diğer radyolarda

Virgin Radio’nun yakaladığı reyting başarısı diğer radyoları da heveslendirdi ve çoğu pop müzik yayını yapan radyo kanalı yayınlarında yer alan rap şarkıların sayısını arttırdı. Artık rap müzik radyolar için reyting arttırmanın en önemli yolu olmuştu. Diğer radyoların rap yayınlarına yer vermesinin reytinglerine bir etkisi oldu mu bu konuda yorum yapmak için yeterli veriye sahip değiliz ama Virgin Radio’nun cesurca rap müzik radyosuna dönüşüm hikayesinin somut başarısı oldu.

Virgin Radio’nun başarısından sonra Duble Rap adlı radyo rap yayınlarına başladı ve İstanbul’da 103.8 Fm’den yayın yapan Türkiye’nin ikinci rap müzik radyosu oldu. Duble Rap’in sloganı çok iddialıydı: “Rap Bizden Sorulur”. Bu radyo yatırımcısının ekonomik anlamda yaşadığı sorunların üstesinden gelememesinden dolayı sorunlar yaşadı ve büyüyemedi piyasadan silindi.

2023 yılına girdiğimizde Türkiye’de sadece iki tane rap müziği yayını yapan radyo vardı. Bu konuda üçüncü yatırım Power medya grubundan geldi. Power Grubu Power XL adlı radyosunu 2023 yılının sonlarında bir rap radyosuna dönüştürdü ve adını Radyo Bombox olarak değiştirdi. Radyo Bombox akışında bir farklılık yaratarak Rap ve R&B müzik radyosu olduğunu duyurdu. Grup bu radyoyu kurduktan kısa bir süre sonra radyoyu başka bir medya grubuna sattı. Radyo Bombox Türkiye’nin yayında olan ikinci rap müzik radyosu oldu. Radyo Bombox yayınlarına İstanbul’da başlamasına rağmen daha sonra İzmir, Eskişehir, Yalova ve Bursa’yı da yayın ağına ekledi.

2024 yılında rap müzik yayını yapan radyolarda bir bereket yaşanmaya başladı. Virgin Radio’nun yakaladığı başarı bu bereketin artmasına öncülük etmeye 2024 yılında da devam etti. Bu müzik türüne yüzde 100 oranında yer veren dördüncü radyo X Radio oldu. X Radio, İstanbul’da 103.8 Fm ‘den yayın yapmaya başladı ve kendisini “Türkçe Rap, Hip Hop ve R&B müzik” radyosu olarak tanımladı. X Radio yurt dışında yaptırdığı jingle’ları ve dikkat çeken bir prodüksiyonla bu yarışta ben de varım dedi. 2024 yılının sonlarında bu radyonun ulusal yayın yapacağı ise iddialar arasında.

MARSTAN GELEN RAP MÜZİĞİ

Rap müziğine yatırım yapan bir diğer radyo ise Radyo Mars oldu. Radyo Mars İstanbul’da 94.0 FM frekansından yayında. Radyo Mars 2024 yılında bu müzik türünde yayın yapmaya başlayan iddialı radyolardan biri. Radyo yayınlarına sonbaharda ivme verdi ve Virgin Radio’dan Emre Turhan adlı bu müzik türünde tecrübesi olan bir ismi de transfer ederek piyasaya iddialı girdi. Radyo Mars’ta benim dikkatimi çeken şey ise radyonun yayın ağı. Radyo İstanbul dışında Ankara- İzmir – Bursa- Antalya- Adana – Mersin ve Tekirdağ gibi stratejik illerde yayını var.

Yayın ağı açısında incelediğimizde en geniş yayın ağına sahip radyo an itibariyle Virgin Radio. İstanbul’un dışında on iki ilde daha yayın yapıyor. Erişim liderliği onda.
Türkiye rap müzik radyolarında epey bir aktif diyebilirim. Avrupa kıtasında ulusal çapta yayın yapan bir tane bile rap radyosu yokken Türkiye’de şu an iki buçuk ulusal radyo var. Bu alanda hızlı hareket eden bir ülkeyiz. Şu an pazarda toplamda dört tane rap müzik radyosu var: Virgin Radio, Radyo Bombox, X Radio ve Radyo Mars.

KİM KİMDEN MÜŞTERİ KAPAR?

Radyolar rap müziğine kapılarını sonuna kadar açtı peki rap müzik dinleyicisi onlara gidecek mi? Bence asıl tartışılması gereken soru bu. Rap müzik dinleyicisi normalde radyo ile pek aşk yaşamıyor. Bu müzik türünün her kesimden dinleyicisi var ama en büyük dilim Z Kuşağında. Z kuşağı radyoyu hiç dinlemiyor. Onlar dijital yerliler.

Öte yandan bir de ciddi başarı var o da Virgin Radio. Belli ki rap müzik seven kitlenin bir bölümü radyo dinliyor ve tercihini Virgin’den yana yapıyor. Peki diğer üç rap radyosu nereden dinleyici alacak? Virgin Radyodan mı yoksa rap dinleyen ama radyo ile pek haşır neşir olmayan kitleyi radyoya çekmeyi başaracak mı? Bana sorarsanız birincisi. Yani bir pasta var. Bu pastanın tamamı şimdi Virgin Radio’da. BoomBox, X Radio ve Mars Virgin’dan dilim alır mı? Yoksa Virgin’ın müşterisini ortak mı kullanır? Yani paşa paşa mevcut müşteriyi ortaklaşa mı kullanırlar yoksa Virgin

Radio’ya olan bağımlılık bu radyoyu yine zirve de tutar mı?

Şu an hiçbir rap radyosu reyting ölçüm sisteminde yok. 2025 yılının başlarında ortaya çıkacak reyting tablolarında rap radyo piyasasının akıbeti belli olacak. Bana sorarsanız kısa vadede hiçbir rap radyosunun ilk ona giremez. Virgin Radio bu başarıyı adım adım ve beş yılda yakaladı. İlk on sıradaki dinleyici profili iki veya daha fazla sayıda rap radyosunu kaldıracak güçte değil. Bu nedenle ilginç bir rap radyosu rekabetine şahitlik edeceğiz diyebiliriz.