Kılıç, deprem kapsamında alınan vergiler ve yardımlara rağmen mevcut yapı stoğunun yenilenmediğini, bir arpa boyu yol alınmadığını, üstelik İstanbul’da kamusal alanların ranta kurban edildiğini söyledi. Son 20 yılda 227 adet büyük ölçekli rant projesi yapıldığını ifade eden Kılıç, “Özel şirketler hasılat paylaşımıyla zengin edildi, toplam 85 milyar dolarlık rant üretildi” diye konuştu.
CHP’li İBB ve Bakırköy Meclis Üyesi Caner Kılıç, gündem dışı konuşmasında deprem konusuna değindi. “İstanbul’umuzun kentsel dönüşüm karnesinden bahsetmek istiyorum” diyen Kılıç, Marmara Bölgesini afetlere karşı dayanıklı ve dirençli kılmak gerektiğini, bu bölgede yaşanacak bir doğal afetin yıkıma dönüşmesinin ise ülkenin beka sorunu olacağını söyledi. Kılıç, 1999 depreminde yaşanan can ve mal kayıplarını da hatırlatarak, deprem bölgesinde sadece 3 kat imarlı olan Tavşancıl Beldesi'nde bir yıkım olmadığına dikkat çekti. 1999 depreminin ülkemize olan mali yükünün yaklaşık 20 milyar dolar olduğunu belirten Kılıç, deprem sonrası toplanan yardımlara karşılık planlanan 25 bin 354 konutun 21 bin 162’sinin tamamlanarak hak sahiplerine teslim edildiğini, deprem sonrasında toplanan ek vergilerle birlikte Özel İletişim Vergisi ile de 2000-2022 arası 39 milyar dolar toplandığını ifade etti. “Bu parayla 1 milyon konut yenilenebilirdi” diyen Kılıç, “1999’dan itibaren 8 adet imar af yasası çıkarıldı. 2018’de imar barışıyla yasadışılık meşrulaştırıldı, İmar barışıyla 5.2 milyar dolar kazanç elde edildi. Bu parayla 135 bin konut yapılabilirdi” ifadelerini kullandı.
11 kez değiştirildi
Caner Kılıç, “1999 Ağustos ayından 2024 yılı Temmuz ayına kadar olan süreçte; 38 kanun ve kanun hükmünde 28 kararname, 2001- 4708 Sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunda 6 yönetmelik, 17 tebliğ, 9 genelge çıkarılmıştır. Yapı üretim ve denetim süreçleri kağıt üzerinde kaldı. Rant odaklı şekillenen yapı üretim sürecinde denetim sağlıklı bir şekilde yapılamadı. 2004- 5162 Sayılı Toki Yasasında Değişiklik, 2005- 5366 Sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanunla bütüncül uygulama kısıtlandı, sit alanlarının bütünlüğü bozuldu, koruma amaçlı imar planları işlevsizleşti. 2005- 5393 Sayılı Belediye Kanunun 73. maddesi ile kentsel dönüşüm kavramı tartışılmaya başlandı, lüks konutlar oluşturuldu, doğal ve çevresel özellikler gözardı edildi. Belediye Meclisi tarafından eskiyen kent dokularının yenilenmesi kapsamında alınan karar ile kent içerisinde ne kadar rant alanı varsa imara açılmaya başlandı. 2012- 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanunla, zemin yapısı veya üzerindeki yapılaşma sebebiyle can ve mal kaybına yol açma riski taşıyan ‘Riskli Alan’Cumhurbaşkanınca kararlaştırılan alan, ‘Rezerv Alan’da, 6306 sayılı Kanun uyarınca gerçekleştirilecek uygulamalarda yeni yerleşim alanı olarak kullanılmak üzere, Toplu Konut İdaresi Başkanlığının veya İdarenin talebine bağlı olarak veya resen Bakanlıkça belirlenen alanlar olarak belirlendi. Askeri alanları, sahiller, yeşil alanlar ve hazine arazileri imara açıldı, kamu mülkiyetindeki alanlar özelleştirildi, yapıların güçlendirilmesi imkânı gözardı edildi, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 11 kez değiştirildi” bilgisini verdi.
Kızılay çadır sattı
Rezerv alanı ve riskli alan tanımının amacı dışında rant aracı olduğunu belirten Kılıç, “Torba yasalarla 6 Şubat 2003 depremi sonrası 6306’nın revizyonu olan 7471 sayılı afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi KHK ile değiştirildi. Bu arada kurumsal yapı AFAD’ın kurulmasıyla, Deprem Konseyi, Sivil Savunma Müdürlükleri, Afet İşleri Genel Müdürlüğü kapatıldı. AKUT ve TSK’nın yetkileri sınırlandı. AFAD’ın tecrübesizliği nedeniyle 6 Şubat depremlerinde en kritik olan ilk 72 saat içerisinde sahada etkin olunamadı, TSK ilk anda müdahale edemediği için kayıplarda ciddi artış yaşandı. Yapılan politika değişiklikleriyle TOKİ inanılmaz yetkilerle donatıldı. 1984-2002 arasında yüzde 50-60 oranında sosyal konut üretimi yapan TOKİ, 2002-2022 arasında sadece yüzde 10’unu sosyal konut üretebildi, ürettiklerinin yüzde 90’ı ise kaynak geliştirme adı altında lüks konut projelerinden oluşmaktaydı. Emlak Kredi Bankası, ev yapmak isteyen ihtiyaç sahiplerine kredi veren bir bankaydı. Banka kapatıldı, Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı adı altında TOKİ içine gömüldü. Arsa Ofisi kapatıldı, tüm gayrimenkuller TOKİ içine gömüldü. TOKİ 132 bin kaynak geliştirme projesinin yüzde 75’ini İstanbul’da yaptı. Emlak Konut’un İstanbul’da yaptığı 93 bin konutun 64 bini kamu arazilerine lüks konut olarak yapıldı. Devlet Planlama Teşkilatı kaldırıldı, Kızılay şirketleşti, kötü gün dostuyken şirketleşme ve kar amacıyla afet sırasında çadır sattı” eleştirisinde bulundu.
227 rant projesi
Son 20 yılda İstanbul'un rant projeleri ile öne çıktığını savunan Kılıç, 227 adet büyük ölçekli rant projesinin gözle görülür olduğunu dile getirerek, “İmar planı süreçleri, plan değişikleri, mevzuat ve yönetmelik açısından değerlendirildiğinde, özelikle öne çıkan 130 proje tüm kamuoyuna mal olmuştur. Yapılan plan değişiklikleri ile 17’si yeşil alan, 8’i askeri alan olan toplam 78 donatı alanı imara açılmış, 3 buçuk milyon metrekare donatı alanından toplam 16 milyon metrekare inşaat üretilmiştir. Donatı alanları, orman alanları ve askeri alanlar imara açılarak ya da imarlı parsellerde emsal artışı yapılarak, özel şirketler hasılat paylaşımıyla zengin edilmiş, toplam 85 milyar dolarlık rant üretilmiştir. Bu rantla İstanbul’daki orta ve üzeri riskli yapıların tamamı 4 kere dönüştürülebilirdi” dedi. Meclis üyesi olduğu Bakırköy’den örnek veren Kılıç, “32 milyon metrekarelik ilçenin yüzde 40’ının idari yetkisi bizde ancak plan yetkisi bakanlıklarda. Geçtiğimiz 30 yıl içerisinde Koru Florya, Sümerbak Arazisi, Polis Okulu ve Ataköy Sahilleri Rant proje alanlarına dönüştürülmüştür. Bakırköy’ün toplam yapı stoğunun 13 bin olduğu ve yüzde 80’inin ise 2000 öncesi yapılardan oluştuğu göz önüne alındığında, bu rant ile Bakırköy’ün 2000 öncesi yapılan yapılarının tamamın yenilenip güçlendirilebilirdi” açıklamasını yaptı.
SADECE YÜZDE 8’İ DÖNÜŞTÜRÜLDÜ!
6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli depremiyle ilgili de konuşan Caner Kılıç, yine can ve mal kayıplarını sıralayarak, Cumhurbaşkanının 319 bininin 1 yıl içerisinde olmak üzere toplam 650 bin konut yapılacağını söyleyerek, “Bir yıl sonra teslim edilen konut sayısı tüm deprem bölgesinde 75 binde kaldı” dedi. 2023 depremlerinin mali yükünün 104 milyar dolar olduğunu ifade eden Kılıç, beklenen büyük İstanbul depreminden bahsettti. “İstanbulda bulunan 1,2 milyon yapının yüzde 70’ine denk gelen yaklaşık 850 bini 2000 yılı öncesine ait” hatırlatmasında bulunan Kılıç, “Son 12 yılda sadece 91 bin 600’ü yani yüzde 8’i dönüştürüldü. 1999 depreminden sonra bakanlığın İstanbul’a yaptıkları İPA’nın 2023 Kasım’da yayınladığı kitapçığa göre 6306 kapsamında ÇŞB tarafından toplam 20,8 ml metrekareye denk gelen 67 riskli alan, 418 ml metrekareye denk gelen 179 rezerv alanı, 92 bin 600’de riskli yapı ilan edilmiş. Buna karşın; İBB Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel İyileştirme Daire Başkanlığı tarafından ‘Kentsel Dönüşüm Stratejisi’ oluşturmak amacıyla İstanbul geneli Etki Analizi, Değerlendirme Çalışması’nda; 144 adet afet öncelikli müdahale alanı belirlenmiş, bu alanlarda da 151 bin riskli yapının olduğu belirtilmiştir. İBB’nin çalışmasında belirlenen bu 144 Müdahele Alanı içerisinde 6306 sayılı kanun kapsamında belirlenen alanlardan sadece 2 tane riskli alanın, 7 de rezerv alanın kaldığı, 6306 kapsamındaki rezerv ve riskli alanların büyük kısmına sosyal konut yerine lüks konut üretimi yapıldığı görülmüştür. 8 ilçede toplam 20 milyon metrekarelik öncelikli müdahale alanı belirlenmiş ama bu alanlar 6306 kapsamında ne rezerv ne de riskli alan olarak görülmekte” ifadelerini kullandı.