İstanbul Planlama Ajansı, kentteki alışveriş merkezleriyle ilgili dikkat çeken bir rapor hazırladı. Türkiye’deki 455 alışveriş merkezinin (AVM) 133’ünün bulunduğu İstanbul’da deprem toplanma alanlarının birçoğuna AVM yapıldığı belirtildi. Rapora göre İstanbul’da en az 42 bin 200 kişinin deprem sonrası barınma ihtiyacının karşılanabileceği büyüklükteki toplam alanda, 95 adet 20 bin metrekarenin üstünde AVM bulunuyor.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne (İBB) bağlı İstanbul Planlama Ajansı (İPA), Kamusal Alanın Dönüşümü: Alışveriş Merkezlerinin Kentsel Etkileri Üzerine Değerlendirme' başlıklı bir rapor yayımladı. Raporda yer alan bilgilere göre Türkiye’de ilk alışveriş merkezi (AVM) 1988 yılında İstanbul’da açıldı ve 1990’ların başından itibaren Türkiye’de AVM sayısı hızla arttı. Türkiye’deki AVM’lerin sayısı 2024 Haziran ayı itibarıyla 445 oldu. İstanbul’daki AVM sayısı ise 133’e ulaştı.
5 ilçede AVM yok
39 ilçesi bulunan İstanbul’un Adalar, Çatalca, Çekmeköy, Esenler, Şile olmak üzere sadece 5 ilçesinde AVM bulunmuyor. En çok AVM’nin bulunduğu ilçeler Şişli (10 adet), Bakırköy (9 adet), Ataşehir (8), Ümraniye (8) olarak sıralanıyor. İstanbul, Türkiye nüfusunun yüzde 19.13’ünü barındırırken ülke genelindeki tüm AVM’lerin yüzde 29.75’i İstanbul’da bulunuyor. AVM'lerin sayısının artmasıyla birlikte, kamusal alanların ticari projelere dönüştürülerek azaltıldığına dikkat çekilen raporda “Özellikle İstanbul’da, kamusal alanlar ve deprem toplanma alanları AVM'lere dönüştürülmüştür” denildi. Rapordaki verilere göre İstanbul’da en az 42 bin 200 kişinin deprem sonrası barınma ihtiyacını karşılayabileceği büyüklükteki toplam alanda, 95 adet 20 bin metrekarenin üstünde AVM bulunuyor. Ayrıca, raporda “AVM'lerin kapladığı alanların, olası bir deprem sonrası toplanma alanı olarak kullanılabileceği göz önünde bulundurulmalı ve bu alanlar yeniden değerlendirilmelidir” önerisi sunuldu.
İşte o AVM'ler
İnşaat Mühendisleri Odası’nın verilerine göre 1999-2003 arasında deprem toplanma alanı olarak belirlenen ancak daha sonra imara açılan noktalar arasında Torun Center’ın yükseldiği Ali Sami Yen Stadı, Zorlu AVM’nin yer aldığı Zincirlikuyu’daki Karayolları 17'nci Bölge Müdürlüğü arazisi, Akasya AVM’nin yer aldığı Acıbadem’deki eski Otosan Fabrikası arazisi, Bakırköy’deki Marmara ve İstanbul Forum AVM’nin arazisi bulunuyor.
Raporda, deprem toplanma alanları da dahil olmak üzere kamuya ait iken alışveriş merkezlerine dönüştürülen alanlar şöyle sıralandı:
Akmerkez: Cumhuriyet Parkı’nın bir kısmı özelleştirilerek alışveriş merkezine dönüştürülmüştür. Bu dönüşüm, pek çok yerde olduğu gibi bu bölgede de yetersiz olan yeşil alanların daha da azalmasına neden olmuştur.
Cevahir Alışveriş Merkezi: 1912 yılında atlı tramvay deposu ve ahırlar, 1946 yılında atlı tramvaylar kalktığında elektrikli tramvaylar, sonrasında da troleybüs ve otobüslerin garajı olarak kullanılan alana inşa edilmiştir. Kanyon AVM: Eski İETT garajının bulunduğu alanın özelleştirilmesi ile inşa edilmiştir.
City’s Nişantaşı: Eski İtfaiye Meydanı ve itfaiye binasının bulunduğu alan özelleştirilerek inşa edilmiştir.
Zorlu Center: Eski Karayolları Genel Müdürlüğü’ne ait olan geniş arazinin bulunduğu alanın özelleştirilmesi ile inşa edilmiştir. Arazi, deprem toplanma alanı olarak belirlenmişti.
Astoria AVM: Eski Mecidiyeköy Askerlik Şubesi arazisi üzerine inşa edilmiştir. Akasya AVM: Eski Ford Otosan Fabrikası arazisine inşa edilmiştir. Bu arazi de deprem sonrası toplanma alanıydı. Torun Center: Eski Ali Sami Yen Stadyumu’nun bulunduğu alandır. 1999 depremi sonrasında toplanma alanı olarak belirlenmişti.”