Şöyle başlayalım. Avrupa Parlamentosu seçimlerinde aşırı sağ dalgası tamamen şaşırtıcı olmasa da şok etkisi yarattı. Aşırı sağın yükselişi net. Avrupa sarsıldı. Haberlerde, yorumlarda enine boyuma yazılıyor, açık oturumlarda bu konu tartışılıyor. Fazlaca bir tekrara gerek yok. Özeti şu. Bu seçimin sonucu, bir bütün olarak AB'nin nereye gittiğine dair bir işarettir. Ama aynı zamanda Avrupa'da en önemli bazı başkentlerde ulusal siyasetin nereye doğru gittiğine dair bir barometre görevi de görür.
* * * *
Önce Almanya’ya bakalım. AB’nin Alman motoru siyasi açıdan zayıfladı. İktidardaki üçlü koalisyondaki partilerin herbiri başarısız oldu. Şansölye Olaf Scholz’un Sosyal Demokrat Partisi yüzde 14,0 ile şimdiye kadarki en kötü sonucunu elde etti. 2019 Avrupa seçiminde bu oran yüzde 15,8’di. Şansölyenin koalisyon hükümetindeki üç parti de muhafazakar muhalefetin toplamından daha az oy aldı.
* * * *
Anamuhalefet Hristiyan Birliği yüzde 30 ile birinci parti oldu, şimdi gelecek yıl sonbaharda yapılması beklenen ulusal seçimi dört gözle bekliyor. Ama aşırı sağcı populist ‘Almanya için Alternatif Partisi‘ 2019'da yüzde 11,0 olan oyunu yüzde 15,9’a yükseltti, ülkenin ikinci sıradaki partisi haline geldi. Koalisyon ortağı Yeşiller ise acı bir yenilgiye uğradı. Koalisyonun diğer ortağı Liberaller de keza öyle. Şansölyenin erken seçim çağrısında bulunması gerektiğini öne sürenler çıkmadı değil. Görev süresinin bitmesine sadece iki buçuk yıl kala hükümet bir kırılma noktasına ulaştı.
* * * *
Etkili Amerikan Politico dergisi ‘Olaf Scholz için süre doluyor. Tüm gözler Fransa'nın erken seçimlerinde ancak Almanlar da yakında erken seçimle karşı karşıya kalabilir‘ diyor yorumunda ama hükümet kesin bir yanıt verdi: Hayır. Almanya’da erken seçim kararı almak kolay da değil. Erken seçim ancak parlamento çoğunluğunun şansölyeye yönelik güvensizlik oyu vermesiyle tetiklenen karmaşık bir prosedürün sonunda gerçekleşebilir. Bu, Almanya'da erken seçimlerin son derece nadir olmasına neden oluyor; Almanya’nın 75 yıllık tarihinde yalnızca üç kez gerçekleşti.
* * * *
Bir kamu yayıncısı adına geçen ay yapılan bir kamuoyu yoklamasına göre, dört Alman'dan birinden daha azı hükümetten memnun; bu da on yıldan fazla bir sürenin en düşük rakamı. Derin bir hoşnutsuzluk, memnuniyetsizlik olsa da şansölye 2025'teki bir sonraki olağan seçimlerden önce işleri tersine çevirebileceğini umuyor. Hükümet için bir sonraki test, Eylül ayında üç Doğu Almanya eyaletinde yapılacak seçimler. Bu üç eyalette de aşırı sağcı populist ‘Almanya için Alternatif Partisi’nin kuvvetli olduğu biliniyor. Üç koalisyon partisinin de yine sıkıntı yaşayabileceği söyleniyor.
* * * *
Avrupa seçimlerinin büyük hikayesi seçmenlerin sağa kayması ise, Alman Yeşiller’in dramatik çöküşü de diğer hikaye. Yeşiller en büyük kaybeden oldu. Yeşiller'in dramatik çöküşü konuşuluyor. 2019 Avrupa seçiminde yüzde 20,5 gibi rekor bir sonuç elde etmişlerdi. Şimdi ise yüzde 8,6 puan kayıpla yüzde 11,9 oy alabildiler. 2019’da Avrupa Parlamentosu'ndaki 96 Alman sandalyesinden 21’ine sahip iken bu sayı şimdi 12’ye indi. Bir zamanlar Yeşillerin çekirdeğini oluşturan gençlerin artık Yeşiller'den kaçtığı anlaşılıyor.
* * * *
Alman Süddeutsche Zeitung gazetesi de ‘Almanya'da seçmenin önemli bir kısmı, tüm iyi ruhların terk ettiği bir duygu yığını olarak birdenbire aşırı sağa mı sürüklendi? Yoksa bu ülkede aşırı partiye oy verenler, ana akım siyasete yanlış yolda olduklarını mı anlatmak istiyorlar? Özellikle genç seçmenler arasında radikal sağ partilere verilen desteğin artması, bunun siyasi meselelere yönelik anlayışta daha derin bir yön değişikliğine işaret edip etmediği sorusunu gündeme getiriyor‘ diyor.
* * * *
Seçim sonucunun Almanya’da önümüzdeki aylarda bir dizi önemli politika alanı üzerinde etkili olması bekleniyor. İki ana konunun düzensiz göç ve yeşil gündemin reddedilmesi olduğu unutulmamalı. Satın alma gücünün kaybı, artan sosyal eşitsizlikler, durgun ekonomik büyüme, Ukrayna’daki savaş, Çin, ABD ilişkileri gibi konular da eklenebilir. Şansölye kötü performansı kabul etti, vatandaşların tekrar güveninin kazanılacağına söz verdi. Bunu bekleyip göreceğiz.